-
1 хәрби хезмәткәр
военнослу́жащий -
2 хәрби
прил.1) вое́нный, во́инский || в знач. сущ. вое́нныйхәрби госпиталь — вое́нный го́спиталь
хәрби ант — вое́нная прися́га
хәрби бурыч — во́инский долг
хәрби устав — во́инский уста́в
хәрбиләр хәзерләү — гото́вить (обуча́ть) вое́нных
2) боево́й, строево́йхәрби тревога — боева́я трево́га
хәрби хәзерлек — боева́я подгото́вка
3) в терминологических словосоч. вое́нно-, воен-хәрби белем укытучысы — военру́к
хәрби диңгез көчләре — вое́нно-морски́е си́лы
•- хәрби корреспондент
- хәрби-кыр хирургиясе
- хәрби хезмәткәр
- хәрби-һава флоты -
3 йөкләмә
сущ.1) зада́ние, поруче́ниезур йөкләмә тапшыру — дать большо́е поруче́ние (зада́ние)
барлык йөкләмәләрегез үтәлде — все ва́ши поруче́ния вы́полнены
2) обяза́тельствоеллык йөкләмә — годово́е обяза́тельство
йөкләмә алу — брать/взять обяза́тельство
3) ист. пови́нностьхезмәт йөкләмәсе — трудова́я пови́нность
хәрби хезмәт йөкләмәсе — во́инская пови́нность
салым йөкләмәләреннән азат итү — освободи́ть от обро́чных пови́нностей
4) в разн. знач. нагру́зкаукыту йөкләмәсе — уче́бная нагру́зка
җәмәгать эше йөкләмәләре — обще́ственные нагру́зки
станокның эш йөкләмәсен сынау — испы́тывать рабо́чую нагру́зку станка́
мөмкин саналган йөкләмә — допусти́мая нагру́зка
-
4 комиссияләү
перех.комиссова́тьхәрби хезмәткә баручыларны коми́ссияләү — комиссова́ть призывнико́в
-
5 малай
сущ.1) ма́льчик; мальчи́шка, мальчуга́н; мале́ц, паца́н прост. || мальчико́вый ( размер), мальчи́шеский (задор, хор, отряд и т. п.)ул әле кечкенә малай гына — он ещё ма́ленький мальчи́шка
малайлар кыяфәте — мальчи́шеский вид
2) разг. сынмалай табу — роди́ть сы́на
киявең куса, ишек бавын тотарсың, малаең куса, бишек бавын тотарсың — (посл.) прого́нит зять - пойдёшь к поро́гу, прого́нит сын - ся́дешь за лю́льку
3) разг. па́рень, ю́ноша; ма́льчикул малай бик эшлекле күренә — э́тот ю́ноша ка́жется о́чень де́льным
хәрби хезмәткә китүче малайлар — па́рни (ребя́та), уезжа́ющие на вое́нную (солда́тскую) слу́жбу
4) при фамильярном, дружеском обращении друг к другу (иногда к женщинам) па́ренькилеп яхшы эшләгәнсең, малай — хорошо́ сде́лал, па́рень, что прие́хал
эшләр шәптән түгел, малай — дела́ не ахти́, па́рень
5) уст. учени́к, подмасте́рье6) уст. слуга́, лаке́й, ма́льчик-прислу́жник••малай актыгы — бран. мальчи́шка, молокосо́с
-
6 муафыйк
прил.; книжн.1) соотве́тствующий, подходя́щий для чего-л.муафыйк юлдаш тапмыйча, сәфәр чыкма — (посл.) пока́ не найдёшь подходя́щего спу́тника, не отправля́йся в доро́гу
үзенә бик муафыйк эш тапкан — он нашёл себе́ подходя́щую рабо́ту
план үтәү өчен муафыйк чаралар күрелде — для выполне́ния пла́на при́няты соотве́тствующие ме́ры
2) предик.а) соотве́тствует, подхо́дит кому-л.; чему-л.кызның исеме җисеменә муафыйк икән — и́мя де́вушки соотве́тствует её су́ти
б) го́ден, приго́ден к чему-л., для чего-л.бу егет хәрби хезмәткә муафыйк — э́тот па́рень го́ден к вое́нной слу́жбе
белмим, нинди эшкә муафыйк диярләр аны — не зна́ю, к како́й рабо́те найду́т его́ приго́дным
3) согла́сно чему-л., в соотве́тствии с чем-л.законга муафыйк — согла́сно зако́ну, в соотве́тствии с зако́ном
максатка муафыйк — соотве́тствующий це́ли; в соотве́тствии с це́лью, целесообра́зно
•- муафыйк күрү
- муафыйк табу -
7 яраксыз
прил.1) него́дный, неприго́дныйяраксыз такта — неприго́дная для де́ла доска́
хәрби хезмәткә яраксыз кеше — челове́к, него́дный к вое́нной слу́жбе
2) неподходя́щий, неиспра́вныйяраксыз хәлгә килү — прийти́ в него́дность; вы́йти из стро́я
•- яраксыз дип табу -
8 дисциплина
сущ.; см. тж. тәртипдисципли́надисципли́на саклау — соблюда́ть дисципли́ну
хәрби дисципли́на — вое́нная дисципли́на
хезмәт дисципли́насы — трудова́я дисципли́на
- дисциплинага өйрәтүакыл дисципли́насы — дисципли́на ума́
- дисциплинага күнегү
- дисциплинага өйрәнү -
9 комиссариат
сущ.комиссариа́т || комиссариа́тскийхалык комиссариа́ты — наро́дный комиссариа́т
хәрби комиссариа́т — вое́нный комиссариа́т (военкома́т)
комиссариа́т хезмәткәрләре — комиссариа́тский сотру́дник
-
10 машина
сущ.1) маши́на (вязальная, швейная, счётная, пишущая, стиральная, сельскохозяйственная, паровая) || маши́нныйатка - солы, машинага - май — (погов.) коню́ - овёс, маши́не - ма́сло
машина бүлеге — маши́нное отделе́ние
машиналар цехы — маши́нный цех
машина хезмәте — маши́нный труд
машина мае — маши́нное ма́сло
машина теле — маши́нный язы́к
машина тәрҗемәсе — маши́нный перево́д
2) маши́на, автомоби́ль (грузовой, легковой, спортивный, пожарный, милицейский, личный)машиналар тукталышы — стоя́нка маши́н (автомоби́лей)
машина йөртүче — води́тель (шофёр) маши́ны
3) уст.; разг. по́езд4) перен. маши́надәүләт машинасы — госуда́рственная маши́на; госуда́рственный аппара́т
хәрби машина — вое́нная маши́на
•- машина төзүче
- машина ясаучы
- машиналар төзү
- машиналар ясау••машина кебек — как (сло́вно) заведённая маши́на
См. также в других словарях:
хезмәт — 1. Кешедән акыл яки физик көч таләп итә торган максатлык эшчәнлек, эш 2. Шундый эш нәтиҗәсе буларак фәнни, әдәби яки сәнгать әсәре 3. Көч, энергия әз хезмәт түкмәдем. Тырышлык 4. Эш (урыны) , вазифа директорлык хезмәтеннән тыш укыта да 5. Армиядә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәрби — с. Армия белән, армиядә хезмәт итү белән бәйле. Хәрби эшләр өчен билгеләнгән. Хәрби белгечләр әзерли торган. Хәрби кешеләр кия торган, шулар өчен тегелгән. Махсус хәрби кешеләр өчен булган. и. Хәрби кеше, армиядә хезмәт итүче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
комендант — 1. Хәрби крепость яки ныгытылган районның башлыгы 2. Гарнизон һәм каравыл хезмәтләрен төгәл үтәүне, хәрби хезмәткәрләрнең үз үзләрен тотуларын күзәтү кебек эшләргә җитәкчелек итүче хәрби башлык 3. Нин. б. оешмага караган яки оешма урнашкан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аттестат — 1. Уку йортын бетерү турында рәсми документ. Гыйльми дәрәҗә бирелү турындагы таныклык 2. Хәрби хезмәткәрләрнең акча, кием ала торган документлары 3. иск. Отставкага чыккан офицерларга хәрби хезмәттә булганлыклары турында бирелә торган таныклык.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мобилизация — 1. Сугыш башлану уңае белән запастагы хәрби хезмәткә яраклы кешеләрне солдат хезмәтенә алу. күч. Хезмәт ияләрен, барлык көчне нин. б. ашыгыч гомум бурычны үтәү өчен туплау, оештыру эше 2. Тыныч вакыттагы барлык кораллы көчләрне сугышчан хәлгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
солдат — и. 1. Армиядә хезмәт итүче, хәрби дәрәҗәсе булмаган кеше 1. Хәрби хезмәт солдатка каралу, солдаттан кайту 3. Элекке заманда: солдат хезмәтендә булган кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
демобилизация — ләү – 1. Армиянең тынычлык хәленә күчүеннән соң яки хезмәт итү срогы тулганнан соң хәрби хезмәттән азат итү 2. Кораллы көчләрне һәм халык хуҗалыгын хәрби хәлдән тынычлык хәленә күчерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
наряд — 1. Берәр эшне үтәр өчен язма рәв. яки телдән бирелгән боерык, күрсәтмә 2. Эшнең характеры һәм күләме күрсәтелгән, эш хакы түләү өчен нигез булып торган документ. Шулай ук товар, йөк һ. б. ш. алу, җибәрү өчен бирелгән документ 3. Хәрби хезмәткәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
призыв — 1. Хәрби хезмәткә алу кампаниясе 2. Хәрби хезмәткә бер үк вакытта алына торган яшьтәшләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
запас — 1. Киләчәктә куллану, файдалану өчен алдан әзерләп куелган азык, әйбер, материал. с. Кирәк булу ихтималы өчен әзерләнгән, калдырылган; запас итеп сакланган 2. Кирәк кадәр күләмнән артыгы. Киемне теккәндә кирәк чакта зурайту максаты белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ветеран — 1. Элекке берәр сугышта катнашкан кеше. Элекке сугыш вакытында хәрби хезмәттә булган кеше 2. Берәр өлкәдә озак һәм күп хезмәт күрсәткән кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
